ยำดอกแค
ยำดอกแค เป็นอาหารประเภทยำที่มีรสชาติอร่อย มีเครื่องปรุงไม่มาก วิธีการทำก็ไม่ยุ่งยากก่อนที่จะเตรียมเครื่องปรุง ขอเล่าถึงลักษณะของดอกแค ซึ่งเป็นตัวหลักของตำรับอาหารนี้ก่อน ลักษณะทั่วไปเป็นต้นไม้พื้นบ้านชนิดเนื้ออ่อน ปลูกได้ทุกพื้นที่ ทั้งดินเหนียวและดินปนทราย นิยมปลูกเป็นรั้วบ้าน คันนา ริมถนน และในบริเวณบ้าน หรือปลูกไว้เพื่อปรับพื้นที่ให้มีปุ๋ย เพราะใบแคที่ผุแล้วทำให้ดินอุดมสมบูรณ์
คนไทยสมัยก่อนชอบปลูกต้นไม้ พืช ผักสวนครัวทำเป็นรั้วบ้าน หนึ่งในต้นไม้ที่ได้รับความนิยม คือ ต้นแค เพราะดอกแค และใบแคสามารถนำมาทำเป็นอาหาร เชื่อว่าหลายๆ คนรู้จักเมนู “แกงส้มดอกแค” และ “ใบแคต้มจิ้มน้ำพริก” กันเป็นอย่างดี เพราะนอกจากรสชาติอร่อยแล้วก็ยังมีประโยชน์ และมีสรรพคุณทางยาอีกด้วย แต่ก่อนนำดอกแคไปปรุงอาหาร คนส่วนใหญ่มักจะใช้มีดผ่าสันด้านนอกของกลีบดอก เพื่อเอาเกสรซึ่งเป็นส่วนที่มีรสขมออก แต่แท้จริงแล้วส่วนนี้กลับเป็นส่วนที่มีตัวยาสำคัญอยู่มาก
ชื่อสมุนไพร แคบ้าน
| ลักษณะทั่วไปของแคบ้าน “แคบ้าน” จัดเป็นไม้เนื้ออ่อนและเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ต้นมีความสูงประมาณ 3-10 เมตร เป็นไม้โตเร็ว และมีกิ่งก้านสาขามาก เปลือกเป็นสีเทามีรอยขรุขระหนา ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ออกเรียงสลับ มีใบย่อยขนาดเล็กรูปขอบขนาน ปลายใบมนกว้าง ขอบใบและแผ่นใบเรียบ ใบสีเขียว กว้างประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 3-4 เซนติเมตร โดยจะออกเรียงเป็นคู่ 30-50 ใบ ขนานกัน ดอก มีลักษณะคล้ายดอกถั่วฝักยาว ออกเป็นช่อ แต่ละช่อมีดอกประมาณ 2-4 ดอก ดอกมีสีขาวหรือสีแดง ดอกมีกลิ่นหอมอ่อนๆ และมีความยาวดอก 6-10 ซม. กลีบเลี้ยงเป็นรูประฆัง หรือ รูปถ้วย ผลเป็นฝักสีเขียนแบนยาว ประมาณ 8-15 ซม. ฝักเมื่อแก่จะแตกออก และภายในมีเมล็ดแคอยู่มาก เมล็ดกลมแป้น สีน้ำตาล มีหลายเมล็ด |
| คุณค่าทางโภชนาการ คุณค่าทางโภชนาการของยำดอกแค เมื่อกินกับข้าวสวย 3 ทัพพี ให้พลังงานประมาณ 324 กิโลแคลอรี ให้ไขมันเพียง 1.9 กรัม จึงจัดว่าเป็นอาหารอีกสำรับหนึ่งที่ให้พลังงานและไขมันน้อย รวมทั้งเป็นแหล่งของโปรตีนที่ดี เนื่องจากให้โปรตีนประมาณร้อยละ 32 ของปริมาณที่แนะนำให้กินในหนึ่งวัน โดยโปรตีนส่วนใหญ่มาจากเนื้อสัตว์ ได้แก่ ปลาหมึก กุ้ง และเนื้อหมู ซึ่งเป็นโปรตีนที่มีคุณภาพดีให้กรดอะมิโนที่ครบถ้วน คุณค่าทางโภชนาการของดอกแคต่อ 100 กรัม พลังงาน 27 กิโลแคลอรี คาร์โบไฮเดรต 6.73 กรัม ไขมัน 0.04 กรัม โปรตีน 1.28 กรัม วิตามินบี 1 0.083 มิลลิกรัม 7% วิตามินบี 2 0.081 มิลลิกรัม 7% วิตามินบี 3 0.43 มิลลิกรัม 3% วิตามินบี 9 102 ไมโครกรัม 26% วิตามินซี 73 มิลลิกรัม 88% ธาตุแคลเซียม 19 มิลลิกรัม 2% ธาตุเหล็ก 0.84 มิลลิกรัม 6% ธาตุแมกนีเซียม 12 มิลลิกรัม 3% ธาตุฟอสฟอรัส 30 มิลลิกรัม 4% ธาตุโพแทสเซียม 184 มิลลิกรัม 4% |
| ส่วนผสมเครื่องแกง ไม่มี ส่วนผสมวัตถุดิบ 1. ดอกแค 2. หมูสับ 3. กุ้ง 4. พริกซอย/หอมแดงซอย 5. น้ำปลา/น้ำตาลปี๊บ/น้ำมะนาว |
| ขั้นตอนการทำ ขั้นตอนที่ 1. แกะเกสรดอกแคออก(ลดความขม)นำไปลวกในน้ำเดือด แช่ในน้ำเย็นจัด บีบน้ำให้แห้งพักไว้ ขั้นตอนที่ 2. ลวกกุ้งให้สุกพักไว้ ขั้นตอนที่ 3. รวนหมูนำหมูใส่น้ำเล็กน้อยนำไปตั้งไฟเหยาะน้ำปลา น้ำตาล เล็กน้อย รวนจนสุกพักไว้ ขั้นตอนที่ 4. ผสมน้ำปลา/น้ำตาลปี๊บ/น้ำมะนาว/พริกคนให้เข้ากัน ขั้นตอนที่ 5. นำดอกแค กุ้ง หมู หอมแดง พริกใส่ลงในชาม ราดน้ำยำ(ข้อ4)คลุกเคล้าให้เข้ากัน ตักใส่จานเสิร์ฟได้เลย |
| ข้อแนะนำและข้อควรระวัง 1. การนำดอกแคบ้าน มาใช้ทำเป็นอาหาร ต้องเด็ดเอาเกสรสีเหลืองของดอกแคออกก่อน จะช่วยลดความขมได้ 2. การรับประทานดอกแคบ้าน ในปริมาณมากเกินไปอาจทำให้อาเจียนได้ 3. ในการใช้แคบ้าน เป็นยาสมุนไพรไม่ควรใช้เกินขนาดที่กำหนดตามตำรับยาต่าง ๆ และไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นระยะเวลานานจนเกินไปเพราะอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพได้ 4. ผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว หรือ ต้องรับประทานยาต่อเนื่อง ควรปรึกษาแพทย์ก่อนการใช้แคบ้านเป็นสมุนไพรในการรักษาโรคต่าง ๆ แต่หากเป็นการรับประทานเพื่อเป็นอาหารในปริมาณไม่มากก็ไม่น่าจะส่งผลกระทบต่อสุขภาพและโรคที่เป็นอยู่ |
