มะม่วงอกร่อง

มะม่วงอกร่อง (okrong) เป็นมะม่วงพันธุ์ท้องถิ่นของไทย พบปลูกมากในทุกครัวเรือนเพื่อรับประทานผลสุก ที่ให้รสหวานจัด หวานมากกว่ามะม่วงทุกชนิด และใช้ผลดิบสำหรับประกอบอาหาร อาทิ ข้าวคลุกกะปิ น้ำพริกมะม่วง และเมนูยำต่างๆ

• วงศ์ : Anacardiaceae
• ชื่อวิทยาศาสตร์ : Mangifera indica Linn.
• ชื่อสามัญ : Mango (okrong)
• ชื่อท้องถิ่น : มะม่วงอกร่อง
ถิ่นกำเนิด และการแพร่กระจาย
มะม่วงอกร่อง เป็นมะม่วงท้องถิ่นในไทยที่พบได้ในทุกภาค พบมากในภาคอีสาน ภาคตะวันออก และภาคเหนือ ส่วนมากพบปลูกตามหัวไร่ปลายนา และปลูกเพื่อการค้าในแปลงใหญ่บ้าง
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ลำต้น
มะม่วงอกร่อง เป็นไม้ยืนต้นไม่ผลัดใบขนาดกลาง มีอายุประมาณ 15-25 ปี ลำต้นเพลาตรง สูงประมาณ 5-15 เมตร ลำต้นแตกกิ่งหลัก และกิ่งแขนงมาก ทำให้แลดูเป็นทรงพุ่มหนาทึบ เปลือกลำต้นสีเทาอมดำ
ใบ
มะม่วงอกร่อง ออกเป็นใบเดี่ยว เรียงสลับบนปลายกิ่งแขนง ใบมีรูปหอก โคนใบสอบ ปลายใบแหลม แผ่นใบ และขอบใบเรียบ สีเขียวเข้ม ขนาดใบกว้างประมาณ 3-5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 15-20 เซนติเมตร
ดอก
มะม่วงอกร่อง ออกดอกเป็นช่อแขนงที่ปลายกิ่ง แต่ละช่อแขนงมีดอกย่อยจำนวนมาก ดอกย่อยประกอบด้วยกลีบเลี้ยง 5 กลีบ และกลีบดอก 5 กลีบ ทั้งนี้ ดอกมะม่วงอกร่องมีดอกสมบูรณ์เพศจำนวนมาก ทำให้มะม่วงอกร่องติดผลดก และติดผลได้มากกว่ามะม่วงพันธุ์อื่นๆ
ผล และเมล็ด
ผลมะม่วงอกร่อง มีรูปไข่ อวบใหญ่ และค่อนข้างแบนเล็กน้อย ส่วนบนบริเวณขั้วมีขนาดใหญ่ ด้านหน้าผลโค้งนูน และค่อยเล็กคอดลงทางปลายผลด้านล่าง โดยพันธุ์ดั้งเดิมจะมีร่องตื้นในแนวตั้งตรงกลางบริเวณด้านหน้าผล ขนาดผลกว้างประมาณ 3-5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 5-10เซนติเมตร ผลอ่อนมีสีเขียวอ่อนหรือหรือเขียวอมเหลือง ผลสุกมีสีเหลืองครีมหรือเหลืองอมส้ม เปลือกผลค่อนข้างบาง ส่งกลิ่นหอมแรง และหอมมากกว่ามะม่วงพันธุ์อื่นๆ ส่วนเนื้อผลมีสีเหลืองอมขาวหรือเหลืองครีม เนื้อผลละเอียด ฉ่ำด้วยน้ำหวาน มีเสี้ยนที่ติดจากส่วนเมล็ดเล็กน้อย มีกลิ่นหอม และมีรสหวานจัดมากกว่ามะม่วงทุกสายพันธุ์ ส่วนเมล็ดมีลักษณะคล้ายผลด้านนอก คล้ายรูปไต มีลักษณะแบน ส่วนขั้วเมล็ดใหญ่ และหนา ซึ่งภายในเป็นคัพภะ และเล็กลงด้านล่าง เปลือกเมล็ดมีสีขาวขุ่น มีเส้นใยหุ้ม
ลักษณะเด่นของผลมะม่วงอกร่อง
1. ลำต้นเพลาตรง สูงปานกลาง แตกทรงพุ่มหนาทึบเป็นรูปฉัตร
2. ผลมีรูปไข่ ผลส่วนบนใหญ่ และคอดเล็กลงด้านล่างได้สมส่วน
3. เปลือกผลค่อนข้างบาง ผลสุกมีสีเหลืองครีมหรือเหลืองอมส้ม
4. เนื้อผลมีสีเหลืองอมขาวหรือเหลืองครีม เนื้อนุ่ม ฉ่ำด้วยน้ำหวาน
5. เมล็ดมีเสี้ยนติด แทรกเข้ามาในเนื้อผล
6. มีรสหวานมากกว่ามะม่วงทุกชนิด แม้ผลดิบที่ยังไม่แก่มาก หากนำมาบ่มก็ยังให้รสหวานจัดได้
พันธุ์มะม่วงอกร่อง
1. อกร่องเขียว มะม่วงอกร่องเขียว เป็นมะม่วงอกร่องพันธุ์ดั้งเดิม ผลดิบมีสีเขียวอ่อน และมีนวล เนื้อผลมีสีขาว มีรสเปรี้ยวจัด ผลแก่หรือผลห่ามมีรสเปรี้ยวอมหวาน ผลสุกมีสีเหลืองอ่อนหรือสีครีม เนื้อผลมีสีเหลืองอ่อนหรือสีครีมเช่นกัน มีเสี้ยนเล็กน้อย มีรสหวานมาก และมากกว่ามะม่วงทุกชนิด
2. อกร่องทองมะม่วงอกร่องทอง เป็นมะม่วงอกร่องที่กลายพันธุ์มาจากอกร่องเขียว แต่มีลักษณะคล้ายกับอกร่องเขียว แตกต่างจากอกร่องเขียวที่ขนาดผลใหญ่กว่า และผลดิบมีสีเขียวอ่อน เนื้อผลมีสีขาว มีรสเปรี้ยวจัด ผลแก่มีรสเปรี้ยวอมหวาน ผลสุกมีสีเหลืองทองหรือเหลืองอมส้ม เนื้อผลละเอียด สีเหลืองอ่อนหรือสีครีม มีเสี้ยนเล็กน้อย มีรสหวานมาก และหวานมากกว่ามะม่วงทุกชนิด
นอกจากนี้ ยังมีอกร่องพันธุ์ต่างๆที่มีการตั้งชื่อขึ้นเรียก ได้แก่
1. อกร่องกะทิ (Okrong Kati)
2. อกร่องขาว (Okrong Khao)
3. อกร่องทองดำกลายพันธุ์ (Okrong hongdamklaiphan)
4. อกร่องไทรโยก (Okrong Saiyok)
5. อกร่องพิกุลทอง (Okrong Phikunthong)
6. อกร่องภรณ์ทิพย์ (Okrong Phonthip)
7. อกร่องมัน (Okrong Man)
8. อกร่องหอมทอง (Okrong Homthong)

คุณค่าทางโภชนาการมะม่วงอกร่องสุก (100 กรัม)

Proximates
น้ำ	กรัม	80.1
พลังงาน	กิโลแคลอรี่	79
โปรตีน	กรัม	0.9
ไขมัน	กรัม	0.2
คาร์โบไฮเดรต	กรัม	18.3
เส้นใย	กรัม	1.1
เถ้า	กรัม	0.5
Minerals
แคลเซียม	มิลลิกรัม	29
ฟอสฟอรัส	มิลลิกรัม	19
เหล็ก	มิลลิกรัม	0.2
Vitamins
เรตินอล	ไมโครกรัม	–
เบต้า แคโรทีน	ไมโครกรัม	59
วิตามิน A, RE	RE	10
วิตามิน E	มิลลิกรัม	–
ไทอะมีน	มิลลิกรัม	0.04
ไรโบฟลาวิน	มิลลิกรัม	0.05
ไนอะซีน	มิลลิกรัม	1.1
วิตามิน C	มิลลิกรัม	13

ตัวอย่างเมนูจากมะม่วงอกร่อง 1. ไอศกรีมมะม่วงอกร่อง ส่วนผสมวัตถุดิบ 1. เนื้อมะม่วงอกร่องสุก 2. คุ้กกิ้งครีม ขั้นตอนวิธีการทำ 1. ปอกเปลือกเอาแต่เนื้อมะม่วงสุก 2. ปั่นเนื้อมะม่วงกับครีม ให้ละเอียด และมีความข้นมัน ไม่เละเกินไป 3. ทลงในกล่องปิดฝาแช่ฟรีส 4. อาออกจากฟรีส มาปั่นด้วยเครื่องปั่นแล้วแช่ฟรีสใหม่ ทำทุก ๆ 6 ชั่วโมง ทั้งหมด 3 ครั้งเพื่อนให้เนื้อละเอียดเนียน และตักเสิร์ฟได้เลย

ประโยชน์มะม่วงอกร่อง 1. มะม่วงอกร่องสุก มีรสหวานจัด ซึ่งให้รสหวานมากกว่ามะม่วงทุกชนิด จึงนิยมรับประทานผลสุกเป็นหลัก 2. มะม่วงอกร่องสุก นิยมใช้ทำข้าวเหนียวมะม่วง รวมถึงแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อื่น อาทิ ไวน์มะม่วง และมะม่วงกวน เป็นต้น 3. มะม่วงอกร่องดิบ ใช้รับประทานเป็นผลไม้เปรี้ยว จิ้มพริกเกลือหรือน้ำปลาหวาน รวมถึงในทำอาหารหลายชนิด อาทิ ข้าวคลุกกะปิ น้ำพริก และใส่ในยำต่างๆ 4. ก้านยอด และยอดอ่อนให้รสเปรี้ยว ใช้รับประทานสดคู่กับน้ำพริก ลาบ หรือซุปหน่อไม้ 5. เปลือกลำต้น ถากเอาเฉพาะเปลือกด้านในนำมาต้มย้อมผ้า ให้เนื้อผ้าสีน้ำตาล 6. เนื้อไม้จากลำต้นที่มีขนาดใหญ่ นำมาเลื่อยแปรรูปเป็นไม้แผ่นปูบ้าน ไม้แผ่นฝ้า วงกบ รวมถึงแปรรูปเป็นเฟอร์นิเจอร์หรือเครื่องใช้ต่าง ๆ

สรรพคุณมะม่วงอกร่อง – ป้องกันโรคหัวใจ – ป้องกันโรคมะเร็ง – ป้องกันโรคเบาหวาน – ช่วยปรับสมดุลน้ำตาลในเลือด – ช่วยลดปริมาณไขมันในเส้นเลือด – กระตุ้นการทำงานของลำไส้ – ช่วยบรรเทาอาการไอ – ช่วยละลายเสมหะ แก้อาการเจ็บคอ – แก้อาการวิงเวียนศรีษะ คลื่นไส้ อาเจียน – ช่วยบำรุงเลือดลมสตรีเป็นปกติ